Energie Prestatie Poelgeest

Inleiding
Bij de totstandkoming van de eerste plannen voor Poelgeest is op het gebied van de energievoorziening een hoge ambitie neergelegd. Het doel was om de hoeveelheid benodigde energie van de woningen te beperken en daarmee de koolstofdioxide-uitstoot met 50 % te verminderen. Om dit te bereiken waren drie zaken belangrijk:

  • Zongerichte verkaveling; een oriëntatie van de woonkamer op het zuiden zorgt ervoor dat de zonnewarmte benut wordt om de woning te verwarmen;
  • De keuze voor een laag temperatuursysteem voor de verwarming door aan te sluiten op de retourleiding van de stadsverwarming van Leiden;
  • Een Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) van 1,0.
Inmiddels wordt voor de ongeveer 400 woningen van de 1e fase deze ambitie ook waargemaakt. Er wordt een gemiddelde EPC van 1,0 gehaald en een Energie Prestatie op Lokatie (EPL) voor heel Poelgeest van 8,0. In Nederland is nog geen project met zúlke goede prestaties op het gebied van de EPC en de EPL gerealiseerd. In Poelgeest is de eerste bewoner verwelkomt.
In dit stuk worden deze prestaties verder toegelicht.

Energie Prestatie Coëfficiënt

Algemeen
De EPC is een maat voor de hoeveelheid energie die in een huis ingebracht moet worden om er comfortabel te kunnen wonen. Het gaat dan om de energie benodigd voor ventilatie, verwarming en eventueel koeling.
De berekening van de EPC wordt beschreven in de Energie Prestatie Norm (EPN). De invoering van deze norm heeft als doel het energieverbruik terug te dringen, waardoor de productie van koolstofdioxide verminderd kan worden en er minder brandstoffen met een eindige voorraad als gas en steenkool verbruikt worden.
Door de norm steeds lager te stellen (een lager cijfer betekent dat er minder energie nodig is) wordt dus het energieverbruik teruggebracht.
De norm die gehaald moet worden om een bouwvergunning te verkrijgen is per 1 januari 1999 verlaagd (=strenger geworden) van 1,4 naar 1,2.

Poelgeest
Op het moment dat in Poelgeest de eerste bouwaanvragen ingediend werden lag de eis voor de toen net ingevoerde EPC op 1,4. De in Poelgeest gestelde eis van een gemiddelde EPC van 1,0 lag dus 30 % lager dan de wettelijke eisen op dat moment.
In de 1e fase moest binnen elk project gemiddeld een coëfficiënt van 1,0 worden gehaald; per individuele woning diende de EPC onder de 1,05 te liggen.
In de officiële berekening van de EPC worden niet alle energie-besparende maatregelen die in een huis genomen kunnen worden meegerekend. In Poelgeest is ervoor gekozen om voor vier van deze maatregelen, voor een deel anticiperend op de invoering van de nieuwe Energie Prestatie Norm een correctie op de berekende EPC aan te brengen.
De vier maatregelen die in de berekeningen voor de woningen van Poelgeest extra gewaardeerd worden zijn:

  • Waterbesparende maatregelen op warmwaterkranen en douchekoppen. Hiermee kan een besparing van ongeveer 15% op het warmwaterverbruik behaald worden.
    Per woning kost dit ongeveer fl. 40,- extra. De besparing van energie door dit verminderde warmwaterverbruik kan direct verrekend worden met de EPC.
  • Stadsverwarming met een laag temperatuursysteem. In alle woningen in Poelgeest wordt een laag temperatuursysteem gebruikt voor de verwarming. Dit betekent dat het water dat door de radiatoren stroomt, 70º C is in plaats van de gebruikelijke 90º C. Hierdoor worden onder andere de leidingverliezen (de warmte die verloren gaat via de aan- en afvoerleidingen) verminderd.
Euro woning
  • De extra kosten bedragen ongeveer fl. 100,- per kW benodigd verwarmingsvermogen. Hiervoor mag op de berekende EPC een correctie van 0,05 aangebracht worden.
  • Hotfill-aansluitingen. Dit zijn speciale warmwater-aansluitingen voor de was- en afwasmachine. Het verwarmen van het water door deze elektrische apparaten kan dan achterwege blijven wat weer een gunstig effect heeft op het energieverbruik.
    Deze aansluitingen kosten ongeveer fl. 200,- extra.
    Hiervoor mag op de EPC een correctie van 0,02 aangebracht worden.
  • PV-cellen. Photo-Voltaische cellen zetten zonnestraling om in elektriciteit. Dit levert geen energie-besparing op, maar bij de productie van deze elektriciteit ontstaat er geen koolstofdioxide.
    PV-cellen kosten ongeveer fl. 2000,- per m2 extra; in de 1e fase van Poelgeest is deze maatregel niet toegepast.
Voor de 400 woningen uit de eerste fase is inmiddels gebleken dat ze op basis van de vigerende rekenmethode allemaal onder de 1,1 blijven met een gemiddelde van 1,0.
Met bovenvermelde correcties blijven alle woningen onder de 1,0 en wordt er gemiddeld zelfs een 0,9 gehaald.

En dat heeft voor de toekomstige bewoner natuurlijk ook voordelen: de woningen zijn gemakkelijk warm te houden waardoor het er comfortabel wonen is. En de energierekening blijft laag.

Toegepaste maatregelen
De EPN wordt voor een belangrijk deel bepaald door de isolatiewaarden van de gevels, het dak en de begane grondvloer. Daarnaast speelt de uitvoering van de details een rol omdat deze een grote invloed uitoefent op de luchtdichtheid van de gevel.

  • Rc-waarden per project
    De Rc-waarde geeft aan hoe goed een gevel, dak of begane grondvloer de warmte binnenshuis vasthoudt. In het bouwbesluit is een minimumwaarde vastgelegd van 2,5 m2K/W; hoe hoger dit getal, hoe beter het onderdeel isoleert.
RC waardes
  • Luchtdichtheid van de gevel
    Geen enkele gevel is helemaal luchtdicht. de uitvoering van de details is bepalend voor de luchtdichtheid van de gevel; bij 'normale' detaillering kan uitgegaan worden van een qv;10-waarde (een maat voor luchtdichtheid) van 1,43 dm3/s/m2. Hoe lager dit getal, hoe beter.
Luchtdichtheid
  • U-waarde raam per project
    De U-waarde van het glas geeft aan hoeveel warmte er door een bepaalde glassoort naar buiten toe wordt afgegeven. Normaal dubbel glas heeft een U-waarde van 2,80 W/m2K. Hoe lager deze waarde, hoe beter.
U waardes

Extra kosten
Zoals u begrijpt zijn aan al deze maatregelen ook extra kosten verbonden. In bijlage 2 treft u een compleet overzicht aan met de per project per woningtype toegepaste maatregelen en de daarbij behorende kosten. Daarnaast is een tabel opgenomen met een samenvatting van deze gegevens.

Volgende fases
Voor de volgende fases van Poelgeest (nog ruim 600 woningen) zullen de eisen ten aanzien van de EPC nog verder aangescherpt worden om zo op een gemiddelde EPC voor de hele wijk van 0,85 uit te komen.

Totaal
woningen
Rij-
woningen
Vrijstaande
woningen
Meergezins-
woningen
Utiliteits-
bouw (m 2 )
1047
585
50
412
5000

Energie Prestatie op Locatie
Sinds de ontwikkeling van de wijk is er nog een nieuwe norm ontwikkeld die betrekking heeft op de Energie Prestatie op Locatie: de EPL. Hierbij wordt er gekeken naar de manier waarop de energie ten behoeve van de wijk opgewekt wordt en de hoeveelheid koolstofdioxide die hierbij vrijkomt. Daarnaast wordt er gekeken naar de EPC van de woningen. Het cijfer dat behaald kan worden ligt tussen de 1 en de 10, waarbij een hoger cijfer een betere prestatie is.
Met ingang van 2000 zullen nieuwbouwwijken een EPL van 6,0 moeten gaan halen.
Alhoewel bij het ontwerp van Poelgeest niet specifiek rekening is gehouden met deze nog in te voeren eisen, scoort het ook hier zeer hoog met een 8,0.
Op 26 mei aanstaande zal door het ministerie van VROM een ranglijst bekend gemaakt worden met de EPL van nieuwbouwlocaties uit het hele land. De verwachting is dat Poelgeest zeer hoog in deze lijst terecht zal komen.

Bronvermelding
Bij de samenstelling van deze tekst is gebruik gemaakt van de volgende publicaties:

  • Richtlijnen voor woningbouw en woonomgeving "Poelgeest" (bouwtranche 1997 - fase 1); publicatie van de gemeente Oegstgeest, 1997
  • Nota energievoorziening Nieuw-Poelgeest, W/E adviseurs te Gouda in opdracht van de gemeente Oegstgeest, 1996
  • Energieprestatieberekeningen van de genoemde projecten, vervaardigd door W/E adviseurs te Gouda in opdracht van de gemeente Oegstgeest in 1997 en 1998
  • Energieprestatieberekening van Simontjesveld-noord, vervaardigd door ingenieursbureau Eurotechniek te Gouda
thermometer